De verbinding tussen de prestatiemaatschappij en de burn-out epidemie

In de huidige maatschappij zijn burn-outs een epidemie geworden. Er wordt veelvuldig gezegd dat de oorzaak hiervan de constante stroom van informatie die mensen binnen en buiten werk om ontvangen is. Echter is er nog een andere oorzaak waarvoor sterke aanwijzingen zijn dat deze een grote invloed heeft op het ontstaan van een burn-out, namelijk de prestatiemaatschappij.

Om hier meer inzicht in te krijgen moeten we terug gaan naar de manier waarop kinderen in de huidige maatschappij zich ontwikkelen tot volwassenen, en het huidige schoolsysteem. Van jongs af aan leren kinderen dat het halen van hogere cijfers een beter salaris en status betekend in de toekomst. Doordat de kinderen en jongeren in het huidige schoolsysteem vooral verteld worden wat ze moeten bereiken gaan ze één ding steeds minder doen: spelen. Zo schreef Bregman (2017): “Eén ding doen we steeds minder: spelen. En dan heb ik het over ‘spelen’ in de breedste zin van het woord: de vrijheid om je eigen nieuwsgierigheid te volgen. Om te zoeken en te ontdekken, te proberen en te creëren. Niet omdat een ouder, school of baas het je voorkauwt, maar gewoon, omdat je er zelf zin in hebt.” Doordat kinderen en jongeren minder spelen en de prestatiedruk extreem hoog is ontstaat er al van jongs af aan stress. Door langdurige stress kunnen fysiologische functies van het lichaam aangetast worden. Eén van deze functies is slaap. Om deze link duidelijk te maken zal ik in de volgende alinea een korte toelichting geven van de functie van slaap op de ontwikkeling van de hersenen (Bregman, 2017).

De prestatiemaatschappij

Slaap is een cruciaal onderdeel van de ontwikkeling van de hersenen bij kinderen en pubers. Bij kinderen worden er tijdens de slaap veel neurologische verbindingen gemaakt wat samenhangt met het grote leervermogen van kinderen. Bij pubers worden er veel verbinden afgebroken wat zorgt voor specialisatie en personalisatie van interesses. Een tekort aan slaap in deze fasen van het leven vergroot de kans op mentale aandoeningen. Bij jonge kinderen is de slaap vaak geen probleem, omdat deze over het algemeen vroeg gaan slapen en vroeg opstaan en dit dus goed aansluit op de tijden van het school systeem. Waar de slaap echter in gevaar komt is tijdens de pubertijd, in deze periode van het leven blijven de schooltijden hetzelfde maar verschuift het slaappatroon van de kinderen: gemiddeld gezien gaan ze later slapen en worden ze ook later wakker. Wanneer je ervan uitgaat dat de gemiddelde puber pas tussen 12 uur en 1 uur ‘s nachts gaat slapen en de scholen vaak al om half 9 beginnen is het makkelijk voor te stellen dat ze een slaaptekort opbouwen (Walker, 2017).

Nu we kort gekeken hebben naar de effecten van prestatiedruk en slaap op kinderen en pubers kunnen we ons richten op de volgende groep: de jongvolwassenen. Jongvolwassenen hebben vanaf hun kindertijd geleerd dat presteren gelijk staat aan een hoog salaris, succes en een gelukkig leven. Wanneer zij beginnen aan hun eerste baan willen zij dan ook zo goed mogelijk presteren en zichzelf bewijzen. Dit gaat vaak ten kosten van sociale activiteiten, beweging en het zorgen voor zichzelf. Wanneer ze het gevoel krijgen dat wat zij doen niet genoeg is zullen ze alleen maar meer gaan werken, hierdoor zal de stress verder toenemen wat uiteindelijk lijdt tot een burn-out.

Bovenop deze prestatie drang die de jongvolwassenen van zichzelf ervaren is er ook nog de druk vanuit de werkgever. De werkgever verwacht een constante ontwikkeling en vooruitgang van de werknemer; niets is onmogelijk in de prestatiemaatschappij.

Zo stelt Coopmans (2016) “De toegenomen incidentie van burn-out is het gevolg van de maatschappelijke druk om steeds te moeten presteren. Zo’n prestatiesamenleving is ziek. En wie een zieke samenleving schept, zal zieke individuen overhouden.”

Waar ontstaat de burn-out epidemie

Als we naar bovenstaande feiten kijken is de conclusie als volgt: de burn-out epidemie ontstaat eigenlijk al in het schoolsysteem door de constante druk van de prestatiemaatschappij op kinderen en jongeren. De schooltijden en de prestatiedruk hebben ook tot gevolg dat pubers een slaaptekort opbouwen en de ontwikkeling van de hersenen niet optimaal verloopt wat later in het leven een groter risico geeft op mentale aandoeningen. Deze mentale aandoeningen kunnen het ontstaan van een burn-out in de hand werken. Dit betekent dat er een fundamentele verandering zal moeten plaatsvinden in het schoolsysteem. Een verandering waardoor de leerlingen gestimuleerd worden om hun eigen kwaliteiten te ontwikkelen en leren dat hoge cijfers niet gelijk staan aan geluk en voldoening in het leven. Dit lost echter niet de problemen op van de huidige jongvolwassenen die veelvuldig met burn-out en stressproblemen kampen. Deze groep heeft intensieve begeleiding nodig van gecertificeerde coaches wanneer zij met stress en burn-out problemen te maken hebben. Om deze begeleiding te realiseren en beschikbaar te maken voor iedereen moet deze begeleiding onderdeel worden van het zorgpakket.

Bregman, R (2017, juli 17), Waarom onze kinderen steeds minder spelen (en wij met een burn-out thuis zitten).

Walker, M. (2017). Why we Sleep. Unlocking the Power of Sleep and Dreams.

E.C. Coopmans. (2016, June 30). Burn-out als een sociale pathologie van onze tijd.